MemoCard lernen mit System

De historische achtergrond van 20^ste en 21^ste eeuw

In deze periode heeft de WOII plaatsgevonden, die zeer belangrijk is geweest in de Nederlandse literatuur. Heel wat auteurs hebben erover geschreven en tussen hen zijn er 3 belangrijkste:

Harry Mulisch, Gerard Reve en Willem Frederik Hermans

Ze zijn de 3 grootste schrijvers van de naoorlogse literatuur
Ze komen alle drie uit NL
Ze hebben allemaal heel wat over de WOII geschreven

Verschil tussen NL en BE:
- In NL heeft de oorlog een jaar meer geduurd, het was verschrikker
  - Bv: er waren veel bombardementen op Rotterdam en de gevels werden herbouwd.
- In BE was het minder erg (maar Antwerpen werd ook gebombardeerd)
- MAAR in beide landen was er veel collaboraties.
Die 2 grootste thema’s van die periode zijn WOII en het liefdesverhaal.

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 19e eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre.

De historische roman
- Bv: De Leeuw van Vlaenderen of de Slag der Gulden Sporen (De leeuw van Vlaanderen) van Hendrik Conscience
  - Hij was een strijder voor de Vlaamse taal en cultuur, hij wil de gewone Vlaming dat beter kunnen leren door te lezen.
  - Hij neemt de Guldensporenslag (een historisch feit dit echt gebeurd is) als een excuus om over de mooie Vlaamse cultuur te spreken in zijn historische roman “De leeuw van Vlaanderen”.
  - De roman behandelt de gevolgen van de Belgische revolutie, “Wat worden de Vlamingen?”. Het was eigenlijk een Franstalige revolutie, van de Franstalige elite. Hij wou dus een werend creëren voor de Vlamingen.
De Nederlandse koloniale literatuur
- Bv: Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappij van Multatuli (Edward Douwes Dekker)
Het sprookjes
- Bv: de Kleine Johannes van Frederik van Eeden.

De historische achtergrond van de 16de eeuw

Het heruitvinden van de boekdrukkunst door Johannes Gutenberg
- Heruitvinden omdat het al werd uitgevonden in China
- Het gebruik van loden letters: een blok per bladzijde, maar als je een fout maakte dan moest je alles herstarten.
- Kennis verspreiden (wetenschap/geografische kaarten/godsdienst)
  - Het werk van Luther/Calvijn
Het beleg en de val van het Byzantijnse Rijk (1453)
- Veel mensen gaan naar een ander land, ex: Italië à meer belang voor Italië
De herontdekking van Amerika door Christoffel Columbus
- Erik de Rode had al delen van Amerika ontdekt rond de 7^de -8^ste eeuwen.
- Ander zicht op de wereld hebben: niet alleen Europa, maar nieuwe culturen en producten.
De renaissance vanaf de 15de eeuw.
- De oudheid werd gezien als bron van de verrijking.
- Belangrijke namen: Michelagelo, Boticelli.
- Vanuit Italië naar het noorden: Spanje, FR, Duitsland, Lage Landen.
- Begint voor de val van het Byzantijnse Rijk maar was VOORAL belangrijk in de 16^de en de 17^de eeuw.
Het humanisme: de mens staat centraal MAAR de Kerk en het geloof blijven belangrijk (ze zien alleen de wereld op een andere manier)
De godsdienst: tot het begin van 16^de eeuw was er alleen maar één godsdienst: het katholicisme, maar in de 16^de eeuw is er een nieuwe concurrent voor de Roomse Kerk à> het protestantisme.
- Maarten Luther: Duitse monnik en priester, de belangrijkste hervormer in godsdienst in de 16^de eeuw
  - >< de Roomse Kerk en de centralisatie van de Kerk
  - >< het aflaatsysteem (système d’indulgence): zonden afkopen.
  - Het lutheranisme
  - De 95 stellingen op de deur van een klooster.
- Johannes Calvijn: komt uit FR, later geëmigreerd naar Zwitserland.
  - Het Calvinisme (belangrijk in de Lage Landen)
  - >< de Roomse Kerk, een stuk strenger dan zijn tijdgenoot.
    - >< de vorst is een katholiek. (Ok voor de Lutheranen)
  - Calvinisme steeds heeft veel invloed in de cultuur van NL: opstand in NL tegen de avondklok.

PS: Gereformeerd (voor Calvinisme) >< hervormd (voor Lutheranisme)

de historische achtergrond van 17de eeuw

handel/zeevaart + filosofie+ kunst+ wetenschap

Handel/zeevaart:

Amsterdam was een grote stad en haven
- Nieuw wikken worden gebouwd
- Schepen bouwen in de haven
- Veel arme mensen uit verschillend landen (vooral Duitsland) komen om als matrozen te werken. (Meer dan 1 M tijdens 2 eeuwen), maar de meesten konden niet terugkomen naar hen vaderland, door ziekte/dood/uitbuiting etc.
De stichting van de VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) stichtenà meer Azië en Afrika en de WIC (West-Indische Compagnie) stichten à meer Amerika.
- Die compagnies hebben veel luxeproducten geïmporteerd (Specerij/suiker/thee)
- Vandaag zeggen mensen steeds, bv: “men moet een VOC-geest hebben) door Premier Mark Rutte.

Filosofie:

Belangrijkste figuur: Benedictus de Spinoza, een vernieuwer in filosofie die tot de Verlichting behoort.
- Ouders komen uit Portugal + Joodse afkomst, ze kwamen later naar NL
- Bekend voor “tolerantie” en “vrijheid van mening”
- Heeft een filosofie die afweek van andere filosofen: hij heeft een ander concept van God dan anderen, hij had meer te maken met de natuur dan met God, hij heeft ook zijn eigen ethica.

Wetenschap

Belangrijkste figuur: Christiaan Huygens, de grootste ooit Nederlandse wetenschapper
- Hij is iemand die heel sterk was op het vlak van fysica, hij heeft het slingeruurwerk (horloge à balancier) uitgevoerd.
- Zijn vader is Constantijn Huygens, een literator en een schrijver

Kunst:

Belangrijkste figuren:
- Rembrandt van Rijn,
  - Zijn bekendste werk is “de Nachtwacht”, een enorm schilderij met heel wat prominent personen uit die tijd.
  - Hij heeft veel portretten en zelfportretten geschilderd.
- Johannes Vermeer
- Frans Hals

Wie zijn rederijkers en wat doen ze?

Rederijkers (rhétoriciens) behoren tot rederijkerskamers (chambre de rhérotique)

Ontstaan in het noorden van huidige FR (14-15de eeuw)
Verspreiden in de Lage Landen in de 15-17de eeuw:
- tijdens de periode van de renaissance en het humanisme
Ze houden van litteratuur en taal:
- moeilijke teksten en dichten schrijven, spelen met de klank.
Ze gaan een gilde vormen van theaterlifhebbers/taalliefhebbers, minsten één per stad.
Bijvoobeelden van rederijkerskamers:
- De Violieren (Antwerpen)
- De Fonteine (Gent)
- De Heilige Geest (Brugge)
- De Egelantier / Het Wit Lavended (Amsterdam)
Concurrentie tussen verchillende rederijkerskamers --> wedstrijd organiseren
- "Het landjuweel": een competitie tussen alle rederijkerskamers, ze kwamen met een toneeloptreden, na enkele dagen was er een stemming en er was een winnaar --> winnaar krijgt frote faam, meer mensen zullen bij hen komen werken.
Kritiek op de officiële godsdienst in 16de eeuw --> het bestuur zijn ontevreden --> sommige rederijkers aanhouden, in gevangenis zetten of op de brandstapel zetten.

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 17e eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre

Het klassieke drama (belangrijke genre): invloed van de oudheid, met Aristoteles. Er zijn verschillende regels, zoals de eenheid van tijd, plaats en handeling, of de vijf bedrijven (5 actes)
- De expositie: de auteur gaat decor schetsen, de context uitleggen. Hij gaat ook uitleggen wat voorafgaat aan het klassieke drama à wat je moet weten om het drama te begrijpen.
- De intrige: het probleem uitleggen
- De climax: dat probleem gaat een hoogtepunt bereiken
- De catastrofe: het gevolg van dat moeilijkheid
- De peripetie: het einde, de afwikkeling

Bv: Gijsbrecht van Aemstel van Joost van den Vondel

De representanten in de Nederlandse literatuur waren Vondel, P.C. Hooft, en Constantijn Huygens

PS: 2 tot 4: de problemen

De pastorale/ het herdersspel: vindt plaats op het platteland. De herder (=le berger) werkt in de natuur, zorgt voor dieren, en leeft ver van de stad.
- De representant van dat genre is P. C. Hooft.

Bv: Granida van P.C. Hooft

Het geschiedverhaal: verhaal over de geschiedenis. Het is een soort anthologie van een tijdperk van de geschiedenis (=kroniek van een tijdperk).
- De representant van dat genre is P.C. Hooft.

Bv: Nederlandsche historien van P.C. Hooft

Die 3 genres zijn de meeste serieuze genres. Er zijn andere genres, met een ander doel. Bv: komedie, mensen gaan naar toneelstukken om te lachen.

De komedie/het blijspel: je gaat naar een werk, na de schouwbrug, om je kapot te maken.
- Representant: Gerbrand Adriaanszoon Bredero + P.C. Hooft

Bv: Spaanschen Barbander Jerolimo van Gerbrand Adriaanszoon Bredero

De platvloerse klucht: nog vulgairder dan de komedie.
- Representanten: P.C. Hooft + Constantijn Huygens + Bredero.

Bv: Trijntje Cornelisdochter van Constantijn Huygens

De spreuk (=l’adage): het gaat meer over de moraal (=la morale), over het gedrag en de attitude in de samenleving.
- Representant: Jacob Cats. Het wordt soms gelinkt met de fabels van Jean De la Fontaine.

Bv: Sinne- en minnebeelden van Jacob Cats

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 16e eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre.

De biografie: een levensbeschrijving van een bepaalde personage.
- Bv: Schillder-Boeck van Carel van Mander
De satire: werk geschreven door een kritisch iemand, meestal een uiting van spot (moquerie) of verontwaardiging (indignation)
- Bv: De lof der zotheid van Desiderius Erasmus
Het vaderlands lied
- Bv: Het wilhelmus van Nassouwe van Philips Marnix van St. Aldegonde OF Petrus Datheen.
Het Satirische pamflet: satire maar ook iets hebben te maken met de godsdienst.
- Bv: Den byencorf der H. Rommsche kercke van Philips Marnix van St. Aldegonde
De hekeldichten door rederijkers
- Bv: de hekeldichten door Anthonis de Roovere
  - 3 karakteristieken:
    - Satirische gedichten
    - 8 verzen (kort)
    - Een refrein in het begin en in het einde (hetzelfde)

de historische achtergrond van de 17de eeuw. (POLITIEK)

GOUDEN EEUW VAN DE NEDERLANDSE LITERATUUR MAAR OOK OP ALLE VLAKEN.

Politiek/Handel+zeevaart/filosofie/wetenschap/kunst

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1579-1795

vlak van politiek
- 1566:de Beeldenstorm: de Cavinisten maken de beelden stuk in de klooster en de kerken.
- 1568: begin van de Tachtigjarige Oorlog (14 provincies)
- 1579: de Unie van Utrecht --> Zeeland+Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Drenthe, Groningen en Friesland gaan een land vormen --> Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (7 provincies)
- 1581: de Acte van Verlatinghe (acte d'abjuration): ze gaan koning Filip II niet meer als koning beschouwen.
- 1648: de vrede van Munster
  - Spanje erkent de Republiek
  - De Republiek krijgt landen zoals een stuk van Brabant.
- Veel mensen gaan naar die regio (academici/dichters/politici etc.) --> er is een bloeiperiode op alle vlakken (handel/literatuur/kunst/wetenschap)
- Amsterdam was van die tijd een concurrent van Londen en New York.

De historische achtergrond van de 19^de eeuw

1794/1795-1815: Het Franse regime, het zuiden (België) en het noorden (Nederland) worden door FR geannexeerd.
- In NL was er het Koninkrijk Holland, met als leider de broer van Napoleon, Lodewijk, hij blijft niet lang maar hij gaat NL hervormen: alles wordt volgens de Franse normen gemaakt.
  - Vernieuwing van de Nederlandse samenleving
  - Iedereen krijgt een adres
  - Nieuwe wetten en wetgevingen.
1815-1830: het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, er waren België + NL tot de Belgische revolutie.

1830: de Belgische revolutie die een eerste literaire vorm geven: de historische roman

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 20ste/21ste eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre.

De bildungsroman: de roman volgt de evolutie van een persoonlijkheid en beschrijft zijn geboorte, jeugd en volwassenheid.
- Bv: Karakter (1938) van Ferdinand Bordewijk
Het magische-realisme in Vlaanderen: het magisch-realisme behandelt de oppositie tussen de verbeelding (magisch) en de werkelijkheid (realisme).
- Bv: De komst van Joachim Stiller van Hubert Lampo
WO II: heel wat auteurs hebben over WO II geschreven en tussen hen zijn er 3 belangrijkste:

Harry Mulisch, Gerard Reve en Willem Frederik Hermans

Ze zijn de 3 grootste schrijvers van de naoorlogse literatuur
Ze komen alle drie uit NL
Ze hebben allemaal heel wat over de WOII geschreven
- Bv: De aanslag van Harry Mulisch
- Bv: De donkere kamer van Damokles van Willem Frederik Hermans
- Bv: De avonden van Gerard Reve

De liefdesroman: gaan over de verschillend liefdesrelaties tussen mensen (onmogelijke liefde/ideaal liefde…)
- Bv: Het jaar van de kreeft van Hugo Claus
- Bv: De koperen tuin van Simon Vestdijk
De reisroman
- Bv: Nooit meer slapen van Willem Frederik Hermans
De postkoloniale literatuur in Nederland: verhaal geschreven door iemand die uit een oud-kolonie komt, veelal in de taal van de kolonisator.
- Bv: Oeroeg van Hella S. Haasse

Flashcard Info

LITT NDL THEORIE

De historische achtergrond van 20^ste en 21^ste eeuw

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 19e eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre.

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 17e eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 16e eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre.

De historische achtergrond van de 19^de eeuw

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 20ste/21ste eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre.

Flashcard Info

LITT NDL THEORIE

De historische achtergrond van 20ste en 21ste eeuw

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 19e eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre.

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 17e eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 16e eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre.

De historische achtergrond van de 19de eeuw

Citeer de verschillende literaire genres van de Nederlandse literatuur in de 20ste/21ste eeuw. Geef ook een vooraanstaand(e) vertegenwoordiger/werk van elk literair genre.

De historische achtergrond van 20^ste en 21^ste eeuw

De historische achtergrond van de 19^de eeuw